Karaciğer yağlanmasının dünyada ve ülkemizde yaygın görülen bir hastalık olduğuna dikkat çeken Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Özlem Özer Çakır, “Ancak pek çok kişi bunun farkında değil. Zira kolay kolay belirti vermiyor. İlerlediğinde ise hayati tehlike yaratabiliyor” dedi.
Doç. Dr. Özlem Özer Çakır
Fazla kiloluysanız yavaş yavaş zayıflayın
Obezite yağlı karaciğer hastalığının en başta gelen nedenlerindedir. Bu sebeple; beden kitle indeksinin olağan hudutlarda tutulması hastalığın ortaya çıkmasını önlemek için kıymetlidir. Obez hastalarda uygun vakitte uygun kiloya inmek için, hastanın tüm metabolik parametrelerine de bakılarak tedavi ve diyetin düzenlenmesi gerekir. Obez ya da fazla kilolu hastalarda süratli kilo vermek de karaciğer yağlanmasına neden olabileceğinden haftada 1-2 kilo vermek en ülküsüdür.
Besin takviyeleri de hastalığı tetikleyebilir
Karaciğer yağlanması; alkol kullanımı dışında obezite, sıhhatsiz beslenme, şeker hastalığı, gerilim, Hepatit C hastalığı, uzun mühlet damar yolu ile olan beslenme, süratli kilo kaybı, kortizon vb. ilaçların kullanımı nedeniyle de ortaya çıkabilir. Birtakım durumlarda da protein tozları, multi-vitamin, kolajen üzere öbür besin desteklerinin de karaciğer yağlanmasına neden olabileceği gösterilmiştir.
Bel ve kalçadaki yağlanmaya dikkat!
Karaciğer yağlanmasında beden yükünden bağımsız olarak bel ve kalça oranı kıymetli bir belirteçtir. Yağlı karaciğer hastalığının esas nedeni; insülin direncidir. Yani şeker hastalığına yatkınlık bu hastalığın ortaya çıkmasında birinci belirtilerden biridir.
Bu işaretleri önemseyin
Yağlı karaciğer hastalarının birçoklarında hastalık hiçbir belirti göstermez. Çoklukla tesadüfen bir diğer hastalığın muayenesinde teşhis edilir. Rutin muayenede; karaciğer büyümesi, laboratuvar olarak AST ve ALT üzere karaciğer enzimlerinde hafif yükseklik görülebilir. Hastalığın en sık görülen belirtileri sağ üst kadranda ağrı, şişkinlik hissi, sol omuza yansıyan ağrı, halsizlik ve yorgunluktur. Yalnızca halsizlik bile yağlı karaciğer hastalığının tek belirtisi olabilir. Bunun dışında gece sık idrara çıkma da öbür belirtileri ortasındadır.
HANGİ HASTALIKLARA YOL AÇABİLİR?
Karaciğer iltihabı, siroz, diyabet, kalp hastalığı, metabolik sendrom, karaciğer-kolon-mide-meme ve pankreas kanseri üzere birçok hastalığın altından karaciğer yağlanması çıkabilir. Son vakitte karaciğer nakli yapılan hastaların etiyolojilerine bakıldığında yağlı karaciğer hastalığına bağlı karaciğer sirozu birinci sırayı almaktadır. Bu sebeple karaciğer yağlanması, siroza kadar ilerlemeden tedbir alınması gerekir.
KARACİĞER NAKLİNE KADAR GİDEBİLİR
Yağlı karaciğer hastalığı olanlarda sıklıkla şeker eğilimi, kolesterol yüksekliği ve tiroit işlev bozuklukları da sık görülür. Tüm bunlar kalp damar hastalıkları riskini de artırır. Yağlı karaciğer hastalığı ilerledikçe, karaciğer iltihabına dönüşürse karaciğer enzimlerinde yükselme ve karaciğer yapısında bozulma başlamış olur. Bu durumda gerekli tedaviler yapılmazsa karaciğer yetmezliğine kadar ilerleyebilir. Karaciğer yetmezliğinin sonuncu tedavisi karaciğer naklidir.
TEDAVİ YOLLARI
Karaciğer yağlanması tanısı alan bireye, metabolik parametreleri değerlendirildikten sonra doktor tarafından uygun tedavi, diyet ve idman önerilmelidir. Yağlı karaciğer hastalığı olan kişinin tüm kullandığı ilaç ve besin destekleri sorgulanarak gerekli tekliflerde bulunulmalıdır. Her gün 30 dakikalık yürüyüş yapılması, karaciğer yağlanmasına neden olabilecek besinlerin en aza indirilmesi ve muhakkak aralıklarla metabolik denetimlerin yapılması gerekir. Yağlı karaciğer hastalığının tedavisinde birinci adım, insülin direncinin tedavisidir. Tedavi uygun diyet ve idman programıyla başlatılabilir. Şayet obezite varsa kademeli olarak kilo vermek için gerekli tedavi ve diyet programı uygulanmalıdır.
BESLENME ÖNERİLERİ
Genellikle yeşil yapraklı sebzeler, turpgiller, soğan, sarımsak, enginar, kabak, taze fasulye üzere zeytinyağlı zerzevat yemekler tüketilmeli. Aslında Akdeniz tipi diyet içeriğinde olan tam tahıllar, baklagiller, zeytinyağlı zerzevat yemekleri en ülkü beslenme formudur. Bu beslenme içeriğine nazaran besinler; taze olmalı, yeni pişirilmiş olmalı, dondurulmuş ya da konserve eser olmamalıdır. Günde 2 fincan Türk kahvesi içmek de yararlıdır.
HAZIR BESİNLERDEN UZAK DURULMALI
Diyette; öncelikle porsiyonlar azaltılmalı; rafine şekerli eserlerden, fast foodlardan, paketli besinlerden, hamur işlerinden, fazla kuruyemişten, asitli içeceklerden ve alkolden uzak durulmalıdır. Yumurta haftada 3 adetten fazla tüketilmemelidir.