Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan,
‘nda Türk Zamanı’nı Türkiye ile devam ettirmeyi ve Türk dünyasının, dünyanın yükselen gücü olmasını hedefliyor.
“
” şiarıyla Türk dünyasını her alanda kuvvetli kılmayı, farklı meydan okumaları karşısında daha dirençli ve güçlü hâle getirmeyi hedeflediklerini söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Liderler olarak birlik ve beraberlik içinde güçlü bir Türk dünyası tasavvuruyla Türk dünyası bayrağını taşıyan gönüllere yol göstermeliyiz. Türkiye Cumhuriyeti olarak tüm Türk dünyasının barışı, refahı ve güvenliği istikametinde adımlar atmayı sürdüreceğiz. Türkiye Yüzyılı vizyonumuzu Türk Devletleri Teşkilatı’mıza da teşmil ederek önümüzdeki devri
Türk dönemi yapmak için omuz omuza çalışacağız
” diye konuştu.
MEB’den Maarif Modeli: Orta Asya değil Türkistan
Milli Eğitim Bakanlığı’nca (MEB), 2024-2025 eğitim öğretim yılında okul öncesi, ilkokul 1, ortaokul 5, lise hazırlık ve 9’uncu sınıf seviyesinde uygulanacak Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ne ait genelge yayımlandı.
MEB, yeni müfredatta “tarih” eğitiminde esaslı değişiklik başlığıyla terim ve kavramların aslına uygun bir biçimde kullanımını paylaştı.
Programlarda anakronik ve bilimsel kusur barındıran terim ve kavramların kullanımından vazgeçildi. Bu bağlamda “Orta Asya” yerine “Türkistan”, “Tehcir Kanunu” yerine “Sevk ve İskan Kanunu” üzere terim ve kavramlara programlarda yer verildi.
“Gelecek kuşakların Türklük şuurunda, ulusal şuurda ve vatanseverlik hissiyle yetişmesi önemli”
Tarihçi Prof. Dr. Ahmet Taşağıl ve Tarihçi Doç. Dr. Ramin Sadık MEB’in bu kararını, Orta Asya ve Türkistan sözcüklerinin tarihini TRT Haber’e kıymetlendirdi.
“Her kavramın kendi manasında olması gelecek jenerasyonların zihinlerinin Türklük şuurunda, ulusal şuurda ve vatanseverlik hissiyle yetişmesinde, tarihimize atıf yapılmasında kıymetli bir konu. Doç Dr. Ramin Sad
Türklerin yurdu: Türkistan
Prof Dr. Ahmet Taşağıl, Orta Asya kavramının Türkistan yerine kullanılmaya başlanmasının Rus istilası sonucunda olduğunu anlattı:
“Türklerin yurdu manasına gelen
sözü tarihin en erken bölümlerinden itibaren kullanılmaya başlandı. 19. yüzyılın 2. yarısında tamamlanan Rus istilası sonucu
(Sredney Azii, Central Asia, L’asie Central) kavramı Türkistan ismi yerine konuldu ve yaygınlaştı.”
Türkistan, İran’ın Horasan bölgesinden başlayarak Kuzey Afganistan dahil Pamir ve
nın kuzey eteklerinden Çin’in
ne kadar uzanan, oradan
’nın batısına ulaşan, Moğolistan’la birlikte Güney Sibirya’nın tamamını içine alan, batıda
Ural dağları ile Volga ırmağı
nın
ne ulaştığı noktaya kadar devam eden geniş bir alanı kaplar. Bu alanın tarihi kaynaklardaki adı
19. yüzyıl ortalarına kadar Türkistan
’dır.
Türkistan ismini birinci kez eski İranlıların, daha sonra Arapların Orta Asya’da Türkler’in yaşadığı bölgeleri tanımlamak için kullandıkları biliniyor. 15. yüzyılda kaleme alınan Timur seferleriyle ilgili yapıtlarda Türkistan, Mâverâünnehir dışında yaşayan Türklerin ülkelerini gösteriyordu. Bununla birlikte Hazar denizinin kuzeyindeki alanlara İbn Fadlân’ın Seyahatnâme’sinde Bilâdü’t-Türk, Ahmed Tûsî ve öteki Farsça eser yazanlar ise Türkistan demişlerdir. Kimi Batı kaynaklarında 580’lere yanlışsız Orta Asya için Turkhia (Türkiye) ismi yer alıyor. Prof. Dr. Ahmet Taşağıl
“19. yüzyılda literatüre Doğu ve Batı Türkistanı isimleri yerleşti”
16. yüzyılda Özbek Hanlığı
’nın kuruluş zamanlarında onların işgaliyle
’nın güneyinde yeni bir Türkistan doğdu. Buna
’ın
eyaleti dendi. Günümüzde bu bölgede Türkmen ve Özbek üzere Türk kökenli uzunluklar yaşıyor. 18. yüzyıl sonunda Afgan hükümeti burası için Türkistan vilâyeti ismini kullanmıştı.
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, “1869’da Rus işgali sonrası resmen Amuderya’nın kuzeyi için Rus Türkistanı, güneyi için Afgan Türkistanı tabirleri ortaya çıktı. 19. yüzyılda literatüre Çin ve
Rus hâkimiyetindeki alanlara nazaran Doğu ve Batı Türkistan
ı isimleri yerleşti” dedi.
Çarlık Rusya’sı Türkistan’ı 5 idari üniteye ayırdı
Çarlık Rusya’sı devrinde Buhara ve Hive hanlarının genel valiliğin içinde sayılmadığı Türkistan bölgesi Yedisu, Siriderya, Fergana, Semerkant ve Zakaspi (
) diye beş idari üniteye ayrıldı.
Bolşevik ihtilali esnasında Türkistan’da, Türkistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (30 Nisan 1918), Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti ve
Harizm Sovyet Halk Cumhuriyeti
üzere mahallî kuruluşlar ortaya çıktı. Bunlar bağımsızlık taraftarlarına karşı
ile iş birliği yaparak komünizmin
’da yerleşmesine katkı sağladı.
16 Eylül 1924’te Türkistan ismi büsbütün ortadan kaldırıldı
Sovyet idaresi Türk kökenli topluluklar ortasında bölücü faaliyetler yürüterek Türkleri ayırmayı başardığını belirten Prof. Dr. Taşağıl, “Türkmenleri, Kırgızları, Kazakları ve Özbekleri başka farklı cumhuriyetler haline getirip Türkistan birliğini dağıttı. 16 Eylül 1924’te alınan kararla Türkistan ismi büsbütün ortadan kaldırıldı.” dedi ve şöyle devam etti:
“Bolşevikler, Türkistan’ın idarî yapılanmasını değiştirdi; valiliğin merkezi tekrar
’ti, lakin ismi Orta Asya bölgesi (Sredniy Azii Kray) oldu. T
ürkistan valiliğinin Yedisu, Carkend, Lepse ve Zakaspi bölgesinin Kazaklar’la meskûn yerleri, ayrıyeten Karakalpaklar’ın yaşadığı saha Kazakistan’a katıldı.
“
“MEB Türkistan’a sahip çıktı”
Doç. Dr.Ramin Sadık, Türkistan kavramına sahip çıkılmasının kıymetini anlattı:
Bizim Türkistan kavramına sahip çıkmamız ve Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın kitaplarında buna yer vermesi çok yanlışsız bir karar. Türkiye demek, Türkistan demek Türklerin ağır olarak yaşadığı bölge demek. Orta Asya’da hangi topluluk ağır olarak yaşıyor Türk. Diğerlerinin o bölgeyi nasıl isimlendirdiği bizi ilgilendirmez. Bizim kendi tarihimize, kültürümüze, geçmişimize sahip çıkmamız gerekiyor. Milli Eğitim Bakanlığı da bunu başlatmış ve Türkistan’a kıymet vermiştir. Doç Dr. Ramin Sadık
“MEB geçmişten geleceğe de uzanan bir vizyon kazandırmış olacak”
MEB’in çalışmasıyla, geçmişten geleceğe de uzanan bir vizyon kazandırılmış olacağının altını çizen Doç. Dr. Sadık, “
Türkistan’ı kullanarak bunun artık zihinlere ve öbür ülkelerin onu yanlışsız halde kullanmasına da öncü olacağız
” vurgusunu yaptı.
Ortak tarih, ortak edebiyat, ortak harita, ortak alfabe… Türk dünyası kenetlendi
Doç. Dr. Ramin Sadık, Türk dünyasının Türk Devletleri Teşkilatı ile bir arada kenetlendiğini ve iş birliklerinin arttığının altını çizdi:
“Türk dünyasının ortak tarih, ortak coğrafya, ortak edebiyat, ortak harita, ortak alfabe, konusunda çok değerli adımların atıldığı bu devirde
‘nın Türkistan kavramını kitaplarımızda ders kitaplarımızda çocukların ders kitaplarında göstermesi çok kıymetli bir dönüşüm. Ben bu dönüşümün hem
Türkiye’miz hem Türk dünyamız hem de Türk devletleri
nin paydaş ülkeleri açısından çok değerli bir başlangıç ve çok kıymetli bir hizmet olduğunu düşünüyorum.”
